Groen voert actie om natuurerfgoed te beschermen: “Niet dezelfde fouten maken als bij Hortahuis”
27 Mei 2024
"Natuur vernietigen in het midden van een klimaat- en biodiversiteitscrisis is een verlies dat je niet kan goedmaken."
Natuur is even waardevol als ons culturele erfgoed en daarom wil Groen die nu even goed beschermen. Want een stad die groen is, kan ademen. Dat is de beste manier om klimaatontregeling, zoals hittegolven en overstromingen tegen te gaan. Natuur is ook cruciaal voor onze biodivisersiteit. Maar natuur maakt de stad ook aangenamer en leefbaarder voor alle inwoners – bij uitstek de meest kwetsbare. Dat maakte de partij vandaag duidelijk tijdens een actie op de Josaphatsite in Schaarbeek.
Beton niet langer baas
Groen-Voorzitter Nadia Naji: “Het Volkshuis van Victor Horta was één van de mooiste en grootste art-nouveaugebouwen in Brussel. Zestig jaar geleden werd dat stukje erfgoed afgebroken – voorgoed. Dat beschouwen we nu als een historische fout. Vandaag willen andere partijen diezelfde fout maken door waardevolle natuur te betonneren, ons groene erfgoed. Natuur vernietigen in het midden van een klimaat- en biodiversiteitscrisis is een verlies dat je niet kan goedmaken. Victor Horta inspireerde zich voor zijn art nouveau op de natuur. Laten wij op onze beurt leren van zijn gebouwen: erfgoed is te belangrijk om zomaar
te vernietigen.”
Tot voor kort was Brussel een stad waar 60% van de openbare ruimte naar de auto ging, en waar beton baas was. De grote groene ruimtes zijn bovendien heel ongelijk verdeeld, zo stelde het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA) vorige maand nog vast in een studie.
Gelukkig is onze stad de laatste jaren aan een inhaalbeweging bezig door te ontharden en nieuw groen aan te planten. Aan de Ninoofsepoort, de Materialenkaai, het Zennepark beton uitgebroken om bomen en struiken te planten. Dat is essentieel om de Brusselaars leefbare buurten te garanderen: bestand tegen hittegolven en wateroverlast, met gezonde buitenruimtes die voor veel bewoners het verlengde zijn van hun kleine woning.
Maar biodiversiteit plant je niet in één keer aan. De waarde en ecosysteemdiensten van natuur groeit met de jaren. Nieuwe aanplantingen hebben dus pas zin als we de bestaande natuur volledig beschermen. Waardevolle natuur geeft letterlijk en figuurlijk zuurstof aan onze stad. Vooral voor 8 projecten is het dringend om de natuur te redden: Keyenbempt, Heizel, Mijlemeers, Donderberg, Wiels, Kwartelzang, Schaarbeek Vorming en de Josaphatsite. (Meer info over deze lijst, onderaan het persbericht.)
Minister van Openbare Werken Elke Van den Brandt sluit aan: “Hoe geven we de natuur een plaats in onze stad? Wat kan in steden als Parijs, Lyon en Bordeaux, kan ook bij ons. Deze legislatuur hebben wij met Brussel Mobiliteit 25.533 nieuwe bomen en struiken aangeplant, en in de volgende legislatuur moet dat aantal nog naar omhoog. Maar het is evident dat we waardevolle natuur in onze stad nù moeten redden en stoppen met te verharden. Wat de natuur betreft ben ik bijzonder behoudsgezind.”
Waardevolle natuur ingekaderd op de Josaphatsite
Om hun boodschap kracht bij te zetten trok Groen vandaag naar de Josaphat-site, waar ze de natuur in een museumkader plaatsten, om de erfgoedwaarde ervan te benadrukken. De keuze voor die site is niet toevallig, want dit leeft erg bij de Brusselaars. De petitie “Sauvons la friche” haalde in recordtempo 15.000 handtekeningen binnen en er zijn een 10-tal organisaties zoals Natagora, Bral, Bruxelles-Nature, Bas les PAD, Collectif Sauvons la friche, Natuurpunt, Josaph’aire, Sauvons notre parc, Comité Médiapark actief om deze site te redden. En dat is terecht, want de natuur van dit terrein van ruim 30 hectaren is uitzonderlijk: er zijn meer dan 1.200 verschillende diersoorten waargenomen (waaronder 112 soorten vogels, 120 soorten bijen, waaronder enkele zeer zeldzame, 33 soorten vlinders en 32 soorten libellen). De site maakt ook deel uit van een blauw en groen natuurnetwerk dat koele lucht de stad binnenbrengt en hete lucht wegvoert. De baten ervan zijn voelbaar in een groot deel van het noordoosten van Brussel.
Alles verharden is slecht bestuur en treft vooral kwetsbare Brusselaars
Anno 2024 is de volle omvang van de klimaatcrisis wetenschappelijk overvloedig aangetoond. Daarachter gaat een nog grotere biodiversiteitscrisis schuil. Het is echt alle hens aan dek om te behouden wat waardevol is en onze stad leefbaar maakt.
Natuur in de stad is van cruciaal belang als buffer, als koelteplek om de klimaatverhitting tegen te gaan en als opslagplek van CO₂. Tegelijk staat de overgebleven natuur niet los van het ruimtelijke vraagstuk en de woningcrisis in Brussel.
“Veel Brusselaars, en vooral zij uit de lagere inkomensklasse hebben niet de luxe van een tuin of terras. Bovendien is Brussel wel een groene stad, maar de natuur is slecht verdeeld: gemeentes met gemiddeld rijkere bewoners hebben toegang tot veel meer natuur dan de gemeentes in het hart van Brussel, met meer kwetsbare bewoners. Nu de laatste groene zones verharden, betekent dat we de toekomstige generaties de kans op gezond wonen ontnemen; dat zou echt slecht bestuur zijn en getuigen van een enorm misprijzen voor kwetsbare Brusselaars”, zegt Nadia Naji.
Sommigen kijken naar waardevol groen erfgoed en zien enkel bouwgrond. Of verwijzen naar de groene rand rond Brussel om te verantwoorden dat onze stad sites als Josaphat vernietigt. “Maar het gaat niet om bouwgrond, het gaat om waardevolle natuur. Die plekken aansnijden als bouwgrond, is een luie oplossing,” vervolgt Naji.
Groen ziet voldoende andere oplossingen om woningen te creëren. Er staat een miljoen vierkante meter aan gebouwen leeg in Brussel. Dat is al verharde ruimte, die vandaag staat te verkommeren. Dat is absurd. Die enorme leegstand van gebouwen moet tot kwaliteitsvolle woningen kunnen worden omgevormd, zoals al gebeurt met de WTC-torens aan het Noordstation en Pavillon 7-9, in de Paviljoenstraat in Schaarbeek. Groen wijst op de enorme woningnood die volgens de partij dringend moet worden aangepakt, maar wel met kwaliteitsvolle woningen. Voor elk van de projecten op de lijst van Groen, zijn er ook alternatieve oplossingen voor de prangende woningnood.
Begrotingsgaten vermijden
“Gouverner, c’est prévoir. Als we enorme klimaatkosten willen vermijden, moeten we nù onze natuur beschermen – niet alleen in de rand, maar ook in de stad zelf,” zegt Elke Van den Brandt.
De minister verwijst daarmee naar de klimaatkost van bijvoorbeeld overstromingen, maar ook naar de gezondheidskosten tijdens hittegolven en het belang voor mentaal welzijn. “Natuur is van onschatbare waarde voor onze mentale gezondheid. Voorkomen is altijd beter dan genezen.”
Lijst met dringend te beschermen natuur:
- Keyenbempt (Ukkel): een gebied met hoge biologische waarde. Citydev zou er woningen willen bouwen, maar aangezien dat project in de koelkast zit, kan zeker tachtig procent van de site gevrijwaard blijven als natuurgebied.
- De Heizel (Laken): een gebied dat eigendom is van de stad Brussel, maar waar heel wat potentieel is, omdat NEO1 in het slop zit. Ecolo en Groen stellen voor om het geplande shoppingcentrum te verkleinen, er sociale woningen te bouwen en verder op het plateau een sterke ecologisch as te ontwikkelen met veel groene ruimte.
-
Mijlemeers (Anderlecht): een gebied dat eigendom is van Citydev en dat nu van hoge biologische kwaliteit dwars op het kanaal en dicht bij het Vogelenzang-reservaat. Ecolo en Groen stellen voor om er een
natuurgebied van te maken. - Donderberg (Laken): een stuk groen in een binnengebied waar de stad Brussel een school wil bouwen. Voor Ecolo en Groen moet dit een groen gebied blijven.
- Wiels (Vorst): een moeras en een rietveld op een plek waar bijna geen natuur meer bestaat. Citydev wil er 80 woningen bouwen. Ecolo en Groen vinden dat het moeras volledig behouden moet blijven. Woningen kunnen er komen aan de rand van het gebied.
- Kwartelzang (Watermaal-Bosvoorde): een voorbeeld van stadslandbouw, maar waar het Brussels gewest 70 woningen wil bouwen in een weide. Ecolo en Groen stellen er een verhardingsstop voor, zodat de stadslandbouw er zich verder kan ontwikkelen.
- Schaarbeek Vorming (Brussel): een enorme lap grond, en een voormalig rangeerstation voor treinen. Ecolo en Groen stellen voor om er een economisch ontwikkelingsgebied van te maken, met behoud van 6 hectare groen, waar de Zenne, die er ondergronds loopt weer aan de oppervlakte kan worden gebracht.
- Josaphat (Schaarbeek/Evere): een oud spoorwegterrein, eigendom van de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting. Dat wil er 509 woningen bouwen midden in het natuurgebied dat het intussen is geworden. De toekenning van dat contract aan een bouwpromotor is nakend. Ecolo en Groen willen het als natuurgebied behouden dat, deels, publiek toegankelijk is. Woningen kunnen er komen op het oostelijk deel van de site.