"Seksuele intimidatie op het openbaar vervoer komt niet alleen voor op de trein, maar ook op bussen, trams en metro’s, in de stations en aan de haltes."

Vanaf 2023 kunnen reizigers van NMBS via een eenvoudige sms hulp inroepen van het permanentiecentrum wanneer ze zich onveilig voelen op de trein of in stations. Voor Brussels parlementslid Lotte Stoops (Groen) is dat een mooie eerste stap, maar zij wil veel verder gaan. Met een algemene digitale alarmknop, de inzet van actieve getuigen en een interfederaal actieplan wil Groen het Brussels openbaar vervoer veiliger maken: "Seksuele intimidatie op het openbaar vervoer komt niet alleen voor op de trein, maar ook op bussen, trams en metro’s, in de stations en aan de haltes. Daarom moeten regionale overheden, openbare vervoersbedrijven en ordediensten grensoverschrijdend samenwerken.”

Groen wil dat er ook op Brussels niveau maatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat bussen, metro's, trams, maar ook haltes en stations veilige en aangename plekken zijn. Op een schriftelijke vraag van Stoops over de samenwerking tussen de vier openbaarvervoersbedrijven in België meldde Brussels minister van Mobiliteit Elke Van Den Brandt dat er een werkgroep zal komen. Die zal de veiligheidsinitiatieven op elkaar afstemmen. "Als we van het openbaar vervoer de meest vlotte, toegankelijke en comfortabele optie willen maken voor iedereen moeten we onze inspanningen bundelen. Ook wat betreft de uitrol van informatie- en bewustmakingscampagnes en de invoering van digitale tools voor de reizigers," zegt Stoops.

Alarm

Voor Stoops moet er voor álle vervoersbedrijven een discreet alarm komen dat mensen direct in contact brengt met een medewerker en de veiligheidsdiensten: "Een onveilige situatie melden of om hup vragen moet laagdrempeliger gemaakt worden. Dat kan met een alarmknop in een app of via sms. Het systeem moet vooral afgestemd uitgerold worden voor alle openbaarvervoersbedrijven op Brusselse bodem, niet alleen bij de NMBS, maar ook bij de MIVB de TEC en De Lijn."

Actieve getuigen

Het opnemen van een module over seksuele intimidatie en agressie in de opleiding van het OV-personeel is een eerste stap, maar wetende dat er meer Brusselaars en bezoekers dan dat er mobiliteitspersoneel is, ziet Stoops een belangrijke rol weggelegd voor actieve getuigen of bystanders. Volgens cijfers van Plan International zou in Brussel 70 procent van de getuigen van intimidatie niet reageren. Ze vraagt dat de inzet van actieve getuigen een structurele en permanente rol krijgen. “Wanneer mensen getuige zijn van intimidatie, weten ze vaak niet hoe te reageren," verklaart Stoops. "Dat is een gemiste kans. Hen de juiste instrumenten aanreiken zodat ze mee hun verantwoordelijkheid kunnen nemen, is een enorme winst voor ieders veiligheid."

Stoops kijkt daarvoor onder andere naar de omstaanderinterventie die al is ontwikkeld door Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid. "Een gelijkaardige methodologie wordt ook gebruikt door Plan International," zegt Stoops, waarbij ze verwijst naar de vijf A's. Dat zijn vijf manieren waarop getuigen kunnen ingrijpen: Anderen betrekken, Aanspreken, Afleiding creëren, Afzonderen en Aanwezig blijven.

Voor Stoops is het ook essentieel om rekening te houden met de diverse en meertalige context van ons land - en in het bijzonder het Brussels Gewest. "Laten we onderzoeken hoe sensibilisering naar omstaanders op meertalige en zelfs niet-talige manieren kan worden vorm gegeven," zegt Stoops. "Er zou bijvoorbeeld een gebarensymbool afgesproken kunnen worden. Dit symbool zou dan in elke bus, tram, metro, trein en in elk station en elke halte zichtbaar aanwezig moeten zijn. Op een meertalige website voorzien we dan korte instructies over manieren waarop je kan ingrijpen als je getuige bent van grensoverschrijdend gedrag."